İngilizce Relative Clauses: Cümlelerinizi Zenginleştirin (Who, Which, That, Whose)

İngilizce öğrenirken cümleleri daha akıcı, detaylı ve anlaşılır hale getirmenin yollarından biri de Relative Clauses yapısını kullanmaktır. Türkçe’de “Sıfat Cümlecikleri” olarak da bilinen bu yapılar, bir isim hakkında ek bilgi vermek veya o ismi tanımlamak için kullanılır. Tıpkı sıfatlar gibi, isimleri nitelerler ancak bunu tek bir kelime yerine bir yan cümlecik ile yaparlar. Bu yazımızda, İngilizce’deki en yaygın Relative Clause yapılarını (who, which, that, whose) detaylı bir şekilde inceleyecek, kullanım alanlarını ve püf noktalarını örneklerle açıklayacağız.

Relative Clause Nedir?

Relative Clause, ana cümleye bir relative pronoun (who, whom, which, that, whose) veya relative adverb (where, when, why) ile bağlanan bir yan cümleciktir. Görevi, kendinden önce gelen ismi (antecedent) tanımlamak veya onun hakkında fazladan bilgi vermektir.

Örnek vermek gerekirse:

* The man who called you is my brother. (Seni arayan adam benim kardeşim.)
* This is the book which I bought yesterday. (Bu, dün satın aldığım kitap.)

İlk cümlede “who called you” yan cümleciği, “the man” ismini tanımlayarak hangi adamdan bahsedildiğini belirtir. İkinci cümlede ise “which I bought yesterday” yan cümleciği, “the book” hakkında bilgi verir.

Relative Pronouns (İlgi Zamirleri)

Relative Clause’ları oluşturmak için kullanılan temel bağlaçlar şunlardır:

Who

İnsanları niteleyen isimlerden sonra kullanılır. Hem özne hem de nesne yerine geçebilir.

* Özne olarak: The woman who works at the bank is very friendly. (Bankada çalışan kadın çok cana yakın.) – ‘who’ burada ‘the woman’ın yerine geçer ve yan cümlenin öznesidir.
* Nesne olarak: The man who I met yesterday was helpful. (Dün tanıştığım adam yardımseverdi.) – ‘who’ burada ‘the man’ın yerine geçer ve ‘met’ fiilinin nesnesidir. (Nesne konumunda ‘whom’ daha formal olsa da, günlük dilde ‘who’ yaygındır.)

Whom

İnsanları niteleyen isimlerden sonra, yan cümlenin nesnesi olarak kullanılır. Günümüz İngilizcesinde, özellikle konuşma dilinde kullanımı azalmıştır ve genellikle daha formal durumlarda tercih edilir. Nesne konumunda ‘who’ kullanımı daha yaygındır.

* The student whom the teacher praised was very happy. (Öğretmenin övdüğü öğrenci çok mutluydu.) – ‘whom’ burada ‘the student’ın yerine geçer ve ‘praised’ fiilinin nesnesidir.
* This is the artist whom I admire greatly. (Bu, büyük hayranlık duyduğum sanatçı.) – ‘whom’ burada ‘the artist’ın yerine geçer ve ‘admire’ fiilinin nesnesidir.

Önemli Not: Eğer ‘whom’ bir edattan (preposition) sonra geliyorsa, ‘who’ kullanılamaz.
* The person to whom I spoke gave me the information. (Konuştuğum kişi bana bilgiyi verdi.)
* Günlük dilde edat cümlenin sonuna atılarak ‘who’ kullanılabilir: The person who I spoke to gave me the information.

Which

Cansız varlıkları ve hayvanları niteleyen isimlerden sonra kullanılır. Hem özne hem de nesne yerine geçebilir.

* Özne olarak: The car which is parked outside is mine. (Dışarıda park edilmiş olan araba benim.) – ‘which’ burada ‘the car’ın yerine geçer ve yan cümlenin öznesidir.
* Nesne olarak: The movie which we watched last night was boring. (Dün gece izlediğimiz film sıkıcıydı.) – ‘which’ burada ‘the movie’nin yerine geçer ve ‘watched’ fiilinin nesnesidir.

That

Hem insanları hem de cansız varlıkları/hayvanları niteleyen isimlerden sonra kullanılabilen çok yönlü bir zamirdir. Genellikle ‘who’ ve ‘which’in yerine, özellikle Defining Relative Clause‘larda kullanılır.

* The woman that works at the bank is very friendly. (‘who’ yerine)
* The car that is parked outside is mine. (‘which’ yerine)
* The movie that we watched last night was boring. (‘which’ yerine)

‘That’ Kullanımının Kısıtlandığı Durumlar:
* Non-defining Relative Clause’larda (virgülle ayrılan, ek bilgi veren) ‘that’ kullanılmaz.
* Edatlardan (prepositions) hemen sonra ‘that’ kullanılmaz. (Örn: ‘the box in which I put the keys’ doğrudur, ‘the box in that…’ yanlıştır.)

Whose

İyelik (sahiplik) belirtmek için kullanılır. Hem insanlar hem de cansız varlıklar/hayvanlar için kullanılabilir. Kendisinden sonra mutlaka bir isim gelir.

* The student whose phone rang apologized. (Telefonu çalan öğrenci özür diledi.) – ‘whose phone’ (kimin telefonu)
* I know a man whose brother is a famous actor. (Kardeşi ünlü bir aktör olan bir adam tanıyorum.) – ‘whose brother’ (kimin kardeşi)
* This is the house whose windows were broken. (Bu, pencereleri kırık olan ev.) – ‘whose windows’ (neyin pencereleri)

Relative Clause Türleri

Relative Clause’lar, verdikleri bilginin önemine göre iki ana türe ayrılır:

1. Defining Relative Clauses (Tanımlayan Sıfat Cümlecikleri)

Bu tür yan cümlecikler, bahsedilen ismin hangisi olduğunu anlamamız için zorunlu olan bilgiyi verir. Eğer bu cümlecik çıkarılırsa, ana cümlenin anlamı belirsizleşir veya tamamen değişir.

Özellikleri:
* Cümleden çıkarılamazlar.
* Virgülle ayrılmazlar.
* İnsanlar için ‘who’ veya ‘that’, cansız varlıklar/hayvanlar için ‘which’ veya ‘that’ kullanılabilir.
* Eğer relative pronoun (who, which, that) yan cümlenin nesnesi konumundaysa, cümleden atılabilir (özellikle konuşma dilinde).

Örnekler:
* The woman who lives next door is a doctor. (Yan dairede yaşayan kadın doktor.) – Hangi kadından bahsettiğimizi belirtiyor.
* I like the paintings which are on display. (Sergilenen tabloları beğeniyorum.) – Hangi tablolar?
* The keys (that/which) I lost were in my pocket. (Kaybettiğim anahtarlar cebimdeydi.) – ‘that’ veya ‘which’ nesne olduğu için atılabilir.
* The man (who/that) you met is my uncle. (Tanıştığın adam amcam.) – ‘who’ veya ‘that’ nesne olduğu için atılabilir.

2. Non-defining Relative Clauses (Tanımlamayan Sıfat Cümlecikleri)

Bu tür yan cümlecikler, zaten belirli olan bir isim hakkında ekstra bilgi verir. Cümleden çıkarıldığında ana cümlenin temel anlamı değişmez, sadece ek bir detay kaybolmuş olur. İngilizce sıfatlar gibi niteleme yaparlar ama daha detaylıdırlar.

Özellikleri:
* Cümleden çıkarılabilirler.
* Mutlaka virgülle (veya bazen tire ile) ayrılırlar.
* ‘That’ kullanılamaz. İnsanlar için ‘who’, cansız varlıklar/hayvanlar için ‘which’ kullanılır.
* Relative pronoun atılamaz.

Örnekler:
* My brother, who lives in London, is visiting us next week. (Londra’da yaşayan kardeşim haftaya bizi ziyaret ediyor.) – Zaten hangi kardeşim olduğu belli (tek kardeşim olduğunu varsayıyoruz), sadece ek bilgi veriliyor.
* The Eiffel Tower, which is in Paris, is a famous landmark. (Paris’te bulunan Eyfel Kulesi ünlü bir yapıdır.) – Eyfel Kulesi zaten belirli bir yapı, nerede olduğu ek bilgi.
* Mr. Smith, whose daughter is in my class, is a teacher. (Kızı benim sınıfımda olan Bay Smith öğretmendir.) – Bay Smith’in kim olduğu biliniyor, kızı hakkında ek bilgi veriliyor.

Relative Adverbs (Where, When, Why)

Bazen yer, zaman veya sebep bildiren isimleri nitelemek için ‘where’, ‘when’ ve ‘why’ kullanılır.

* Where (yer): This is the house where I grew up. (Bu, büyüdüğüm ev.) – ‘where’ = ‘in which’
* When (zaman): I remember the day when we first met. (İlk tanıştığımız günü hatırlıyorum.) – ‘when’ = ‘on which’
* Why (sebep): Do you know the reason why she left early? (Neden erken ayrıldığını biliyor musun?) – Genellikle ‘the reason’ ile kullanılır.

Önemli İpuçları ve Özet

* Tanımlayan (Defining) Clause’lar: Zorunlu bilgi verir, virgül yok, ‘that’ kullanılabilir, nesne zamiri atılabilir.
* Tanımlamayan (Non-defining) Clause’lar: Ekstra bilgi verir, virgülle ayrılır, ‘that’ kullanılmaz, zamir atılamaz.
* ‘Whose’ iyelik bildirir.
* ‘Whom’ formal dilde nesne için kullanılır, edatlardan sonra zorunludur (ya da edat sona atılır).
* Edatlardan hemen sonra ‘that’ kullanılmaz.

Relative Clauses, İngilizce cümlelerinizi daha karmaşık ve sofistike hale getirmenin anahtarıdır. Başlangıçta biraz kafa karıştırıcı gibi görünse de, bol pratik ve örnek incelemesiyle kolayca ustalaşılabilir. Bu yapılar, özellikle yazılı İngilizce’de ve akademik metinlerde sıkça karşınıza çıkacaktır. Relative Clauses konusunu anlamak, genel İngilizce dilbilgisi seviyenizi önemli ölçüde artıracaktır.