Present Perfect Continuous Tense: Kullanımı ve Örnekler

İngilizce öğrenirken zamanlar (tenses) konusu büyük önem taşır. Her bir zamanın kendine özgü kullanım alanları ve kuralları vardır. Bu yazımızda, İngilizce dilbilgisinin önemli yapılarından biri olan Present Perfect Continuous Tense konusunu detaylı bir şekilde ele alacağız. Bu zamanın ne anlama geldiğini, nasıl oluşturulduğunu, hangi durumlarda kullanıldığını ve Present Perfect Simple Tense ile arasındaki farkları örneklerle açıklayacağız.

Present Perfect Continuous Tense Nedir?

Present Perfect Continuous Tense, temel olarak geçmişte başlamış ve konuşma anına kadar devam etmiş veya çok kısa bir süre önce bitmiş ancak etkisi hala süren eylemleri ifade etmek için kullanılır. Bu zaman yapısı, eylemin kendisine ve özellikle süresine vurgu yapar. Türkçede tam bir karşılığı olmasa da, “-mektedir/-maktadır” veya “-yor (süregelen)” gibi anlamlara yakın bir ifade sunar.

Örneğin, “I have been waiting for you for two hours” cümlesi, “İki saattir seni beklemekteyim/bekliyorum” anlamına gelir ve bekleme eyleminin geçmişte başlayıp konuşma anına kadar sürdüğünü belirtir.

Present Perfect Continuous Tense Yapısı (Formülü)

Bu zamanın temel formülü oldukça basittir:

Subject + have/has + been + Verb-ing (Fiilin -ing takısı almış hali)

Hangi özneden sonra ‘have’, hangisinden sonra ‘has’ kullanılacağı Present Perfect Tense kuralıyla aynıdır:

• I, You, We, They + have been + V-ing
• He, She, It + has been + V-ing

Olumlu Cümle Yapısı (Affirmative)

Olumlu cümlelerde temel formül doğrudan uygulanır.

• She has been studying English for three years. (O, üç yıldır İngilizce çalışmaktadır.)
• We have been living in this city since 2010. (Biz 2010’dan beri bu şehirde yaşamaktayız.)
• It has been raining all morning. (Bütün sabah yağmur yağmaktadır/yağdı.)
• They have been talking on the phone for an hour. (Onlar bir saattir telefonda konuşuyorlar.)

Olumsuz Cümle Yapısı (Negative)

Olumsuz cümle yapmak için ‘have’ veya ‘has’ yardımcı fiilinden sonra ‘not’ getirilir. Kısaltma olarak ‘haven’t’ veya ‘hasn’t’ kullanılabilir.

Subject + haven’t/hasn’t + been + Verb-ing

• She hasn’t been studying English for three years. (O, üç yıldır İngilizce çalışmıyor.)
• We haven’t been living in this city since 2010. (Biz 2010’dan beri bu şehirde yaşamıyoruz.)
• It hasn’t been raining all morning. (Bütün sabah yağmur yağmadı/yağmıyor.)
• They haven’t been talking on the phone for an hour. (Onlar bir saattir telefonda konuşmuyorlar.)

Soru Cümlesi Yapısı (Interrogative)

Soru cümlesi oluşturmak için ‘have’ veya ‘has’ yardımcı fiili cümlenin başına getirilir.

Have/Has + Subject + been + Verb-ing?

• Has she been studying English for three years? (O, üç yıldır İngilizce mi çalışıyor?)
• Have you been living in this city since 2010? (Siz 2010’dan beri bu şehirde mi yaşıyorsunuz?)
• Has it been raining all morning? (Bütün sabah yağmur mu yağdı?)
• Have they been talking on the phone for an hour? (Onlar bir saattir telefonda mı konuşuyorlar?)

WH- sorularında ise soru kelimesi (What, Where, How long vb.) en başa gelir:

• How long have you been waiting? (Ne kadar zamandır bekliyorsun?)
• What have you been doing? (Ne yapmaktaydın?/Ne yapıyordun?)

Present Perfect Continuous Tense Kullanım Alanları

Bu zamanın kullanıldığı başlıca durumlar şunlardır:

1. Geçmişte Başlayıp Halen Devam Eden Eylemler: Bu, Present Perfect Continuous’un en yaygın kullanımıdır. Eylemin ne kadar süredir devam ettiğini vurgulamak için genellikle ‘for’ (süre belirtir) ve ‘since’ (başlangıç noktası belirtir) ile kullanılır.
   • I have been working here since 2015. (2015’ten beri burada çalışıyorum.)
   • They have been playing football for two hours. (İki saattir futbol oynuyorlar.)
   • She has been learning the piano since she was a child. (Çocukluğundan beri piyano öğreniyor.)
2. Yeni Tamamlanmış ve Etkisi Görülen Eylemler: Eylem konuşma anından hemen önce bitmiş olabilir, ancak sonucunu veya etkisini şu anda görebiliriz veya hissedebiliriz. Süreç vurgusu önemlidir.
   • Why are you out of breath? – Because I have been running. (Neden nefes nefesesin? – Çünkü koşuyordum.)
   • Your eyes are red. Have you been crying? (Gözlerin kızarmış. Ağlıyor muydun?)
   • The kitchen is a mess because I have been baking a cake. (Mutfak dağınık çünkü kek yapıyordum.)
3. Geçici Durumlar: Bir süredir devam eden ancak kalıcı olması beklenmeyen durumlar için kullanılabilir.
   • He has been staying with his aunt for the last few weeks. (Son birkaç haftadır teyzesinde kalıyor.)
   • We have been using the back door while the main entrance is repaired. (Ana giriş tamir edilirken arka kapıyı kullanıyoruz.)
4. Tekrarlanan Eylemler (Süreç Vurgusuyla): Bir eylemin belirli bir süre içinde tekrar tekrar yapıldığını ifade ederken de kullanılabilir, ancak bu kullanım Present Perfect Simple ile karıştırılabilir. Continuous form, genellikle eylemin tekrarının yarattığı sürece veya rahatsızlığa odaklanır.
   • She has been calling me all day! (Bütün gün beni arayıp durdu!)
   • I have been having problems with my internet connection recently. (Son zamanlarda internet bağlantımla ilgili sorunlar yaşıyorum.)

Present Perfect Continuous ile Sık Kullanılan Zaman Zarfları

Bu tense ile birlikte sıkça kullanılan zaman ifadeleri şunlardır:

• for: Eylemin ne kadar sürdüğünü belirtir (örneğin: for two hours, for a long time, for three weeks).
• since: Eylemin ne zaman başladığını belirtir (örneğin: since morning, since 2020, since I met you).
• all day / all morning / all week / all year: Tüm gün/sabah/hafta/yıl boyunca.
• lately / recently: Son zamanlarda.
• How long…?: Ne kadar süredir…? (Soru sormak için).

‘For’ ve ‘Since’ Farkı: Unutmayın, ‘for’ bir süre zarfı (ne kadar süreyle) belirtirken, ‘since’ bir başlangıç noktası (ne zamandan beri) belirtir.

Present Perfect Continuous vs. Present Perfect Simple Farkları

Bu iki zaman birbiriyle sıkça karıştırılır. Temel farkları anlamak doğru kullanım için kritiktir:

• Vurgu:
  • Present Perfect Continuous: Eylemin süresine veya devam etmekte olduğuna odaklanır. Eylemin bitip bitmediği her zaman önemli değildir veya eylem yeni bitmiştir.
  • Present Perfect Simple: Eylemin sonucuna veya tamamlanmış olmasına odaklanır. Eylemin kaç kez yapıldığı da bu zamanla ifade edilebilir.
• Fiil Türleri:
  • Present Perfect Continuous: Genellikle eylem (action) bildiren fiillerle kullanılır (run, work, study, play, wait, live vb.).
  • Present Perfect Simple: Hem eylem bildiren fiillerle hem de durum (state) bildiren fiillerle (know, believe, understand, have (sahip olmak), like, seem vb.) kullanılır. Durum fiilleri genellikle continuous zamanlarda kullanılmaz.

Karşılaştırmalı Örnekler:

• I’ve been reading that book. (O kitabı okumaktayım/okuyordum. – Süreç vurgusu, belki bitmedi.)
• I’ve read that book. (O kitabı okudum. – Eylem tamamlandı, sonuç vurgusu.)
• She has been writing emails all morning. (Bütün sabah e-posta yazıyordu. – Süreç ve süre vurgusu.)
• She has written ten emails this morning. (Bu sabah on e-posta yazdı. – Tamamlanan işin miktarı/sonucu vurgusu.)

Bu iki zaman arasındaki ince farkları daha iyi anlamak için Present Perfect Tense konusunu tekrar gözden geçirmek faydalı olacaktır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Sık Yapılan Hatalar

• Durum Fiilleri (State Verbs): ‘Know’, ‘believe’, ‘understand’, ‘own’, ‘like’, ‘love’, ‘hate’, ‘seem’, ‘need’, ‘want’ gibi durum bildiren fiiller genellikle Present Perfect Continuous ile kullanılmaz. Bu fiillerle geçmişte başlayıp devam eden bir durumu anlatmak için Present Perfect Simple tercih edilir.
  • Yanlış: I have been knowing him for years.
  • Doğru: I have known him for years. (Onu yıllardır tanıyorum.)
• ‘Live’ ve ‘Work’ Fiilleri: Bu iki fiil, geçmişte başlayıp devam eden durumları anlatırken hem Present Perfect Simple hem de Present Perfect Continuous ile kullanılabilir, aralarında çok az anlam farkı vardır.
  • I have lived / have been living here for 5 years. (İkisi de ‘5 yıldır burada yaşıyorum’ anlamına gelir.)
• Tamamlanma/Sonuç Vurgusu: Bir eylemin tamamlandığını veya sonucunu vurgulamak istediğinizde Present Perfect Simple kullanın. Ne kadar yapıldığını (sayı/miktar) belirtirken de Simple form tercih edilir.
  • Süreç: I have been cleaning the house. (Evi temizliyordum.)
  • Sonuç/Tamamlanma: I have cleaned the house. (Evi temizledim.)

Ayrıca, fiillerin ‘-ing’ takısı alırkenki yazım kuralları gibi temel konular için Gerund ve Infinitive kullanımı gibi ilgili dilbilgisi yapılarına aşina olmak önemlidir.

Present Perfect Continuous Örnek Cümleler

• He has been playing the guitar since he was 10. (10 yaşından beri gitar çalıyor.)
• We have been waiting for the bus for over half an hour. (Yarım saatten fazladır otobüs bekliyoruz.)
• It has been snowing heavily all night. (Bütün gece yoğun bir şekilde kar yağıyordu/yağdı.)
• Why are your clothes wet? – I have been walking in the rain. (Kıyafetlerin neden ıslak? – Yağmurda yürüyordum.)
• How long have you been learning French? (Ne kadar zamandır Fransızca öğreniyorsun?)
• My brother has been working on this project for months. (Kardeşim aylardır bu proje üzerinde çalışıyor.)
• They haven’t been feeling well recently. (Son zamanlarda kendilerini iyi hissetmiyorlar.)
• Have you been using my computer again? (Yine benim bilgisayarımı mı kullanıyordun?)
• She has been trying to call you all morning. (Bütün sabah seni aramaya çalışıyordu.)
• The team has been practicing hard for the championship. (Takım şampiyona için sıkı antrenman yapıyor.)

Sonuç

Present Perfect Continuous Tense, İngilizcede süreklilik ve süreç vurgusu yapmak için kullanılan önemli bir yapıdır. Geçmişte başlayan ve hala devam eden veya yeni bitmiş eylemleri ifade etmede kilit rol oynar. Yapısını (have/has been V-ing), kullanım alanlarını (özellikle ‘for’ ve ‘since’ ile), Present Perfect Simple ile farklarını ve durum fiilleriyle kullanılmadığını anlamak, bu zamanı doğru ve etkili bir şekilde kullanmanızı sağlayacaktır.

Bol bol pratik yaparak ve farklı örnek cümleleri inceleyerek Present Perfect Continuous Tense kullanımınızı geliştirebilirsiniz. Unutmayın, dil öğrenimi sabır ve tekrar gerektirir. Diğer İngilizce gramer konuları hakkında bilgi edinmek ve İngilizce becerilerinizi geliştirmek için sitemizdeki diğer kaynakları da inceleyebilirsiniz.