İleri Seviye Reported Speech: Karmaşık Dolaylı Anlatım

İleri Seviye Reported Speech (Dolaylı Anlatım) Nedir?

İngilizce iletişimde, başkalarının ifade ettiği sözleri, soruları veya düşünceleri aktarmak sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu aktarım genellikle “Reported Speech” veya “Indirect Speech” (Dolaylı Anlatım) olarak adlandırılan dilbilgisi yapısıyla gerçekleştirilir. Temel seviyede bu yapı, fiillerin bir derece geçmiş zamana alınması (backshift) ve zamirlerin değiştirilmesi gibi kuralları içerir. Ancak İngilizce’de ustalaştıkça, daha karmaşık cümle yapılarını, farklı türdeki ifadeleri (sorular, emirler, ricalar, öneriler) ve zaman/yer bildiren ifadelerdeki incelikli değişimleri aktarma ihtiyacı doğar. İşte bu noktada “Advanced Reported Speech” yani İleri Seviye Dolaylı Anlatım devreye girer.

Bu makalede, ileri seviye Reported Speech yapılarının derinliklerine inecek, özellikle zamansal (tense) ve kişisel (pronoun) uyum gerektiren karmaşık durumları ele alacağız.

Temel Reported Speech Kurallarının Kısa Hatırlatması

İleri seviyeye geçmeden önce, temel kuralları hatırlamak faydalı olacaktır:

• Tense Backshift (Zaman Kaydırma): Genellikle aktarılan cümlenin zamanı bir derece geçmişe alınır. (Present Simple → Past Simple, Past Simple → Past Perfect, Present Perfect → Past Perfect vb.)
• Pronoun/Possessive Adjective Change (Zamir/İyelik Sıfatı Değişimi): Cümleyi aktaran kişinin bakış açısına göre zamirler ve iyelik sıfatları değişir. (I → he/she, my → his/her, you → me/him/her/us/them vb.)
• Reporting Verbs (Aktarma Fiilleri): ‘Say’, ‘tell’, ‘ask’ gibi fiiller kullanılır. ‘Tell’ genellikle bir nesne alır (tell someone), ‘say’ almaz (say something).

İleri Seviye Zaman Kaydırma (Tense Backshift) İncelikleri

Temel kural genellikle zaman kaydırmayı gerektirse de, bazı durumlarda bu kural esneyebilir veya uygulanmayabilir:

1. Zaman Kaydırmanın Gerekli Olduğu Durumlar (Standart Kural)

Bu, en yaygın durumdur ve karmaşık cümlelerde de geçerlidir.

• Direct: She said, “I am studying French and I will travel to Paris next year.”
• Reported: She said that she was studying French and she would travel to Paris the following year.

• Direct: He told me, “I finished the project yesterday, but I haven’t sent it yet.”
• Reported: He told me that he had finished the project the day before, but he hadn’t sent it yet.

2. Zaman Kaydırmanın Opsiyonel veya Gerekli Olmadığı Durumlar

• Evrensel Gerçekler veya Genel Doğrular: Aktarılan ifade hala geçerli bir doğruysa, zaman kaydırması yapılmayabilir.
  • Direct: The teacher said, “The Earth revolves around the Sun.”
  • Reported: The teacher said that the Earth revolves (veya revolved) around the Sun.
• Hala Geçerli Durumlar: Aktarılan durum, konuşma anında hala geçerliyse, özellikle konuşmacı bunun hala doğru olduğunu vurgulamak istiyorsa, zaman kaydırması yapılmayabilir.
  • Direct: Tom said, “My brother lives in London.” (Eğer kardeşi hala Londra’da yaşıyorsa)
  • Reported: Tom said that his brother lives (veya lived) in London.
• Hemen Aktarma: Söylenen söz çok kısa bir süre önce ifade edilmişse ve durum değişmemişse, zaman kaydırılmayabilir.
  • Direct: (Telefonu kapatırken) She said, “I am busy right now.”
  • Reported: She just said that she is busy right now.
• Past Perfect Tense: Doğrudan anlatımdaki fiil zaten Past Perfect ise, daha fazla geriye gidemeyeceği için değişmez.
  • Direct: He said, “I had already eaten when you called.”
  • Reported: He said that he had already eaten when I called.

3. Modal Fiillerin Aktarılması

Modal fiillerin dolaylı anlatıma aktarılması özel dikkat gerektirir. Daha fazla bilgi için İngilizce modallar hakkındaki rehberimize göz atabilirsiniz.

• Can → Could:
  • Direct: She said, “I can swim.”
  • Reported: She said that she could swim.
• May → Might (ihtimal) / Could (izin):
  • Direct: He said, “It may rain.”
  • Reported: He said that it might rain.
  • Direct: She asked, “May I leave early?”
  • Reported: She asked if she could leave early.
• Will → Would:
  • Direct: They said, “We will help you.”
  • Reported: They said that they would help me.
• Must → Had to (zorunluluk) / Must (güçlü çıkarım – değişmez):
  • Direct: He said, “You must finish this today.”
  • Reported: He said that I had to finish it that day.
  • Direct: She said, “He must be tired.” (Çıkarım)
  • Reported: She said that he must be tired.
• Shall → Should (tavsiye/öneri) / Would (gelecek zaman):
  • Direct: He asked, “Shall I open the window?” (Öneri)
  • Reported: He asked if he should open the window.
  • Direct: I said, “I shall meet him tomorrow.” (Gelecek – nadir kullanım)
  • Reported: I said that I would meet him the next day.
• Could, Would, Should, Might, Ought to, Used to: Bu modal fiiller genellikle dolaylı anlatımda değişmez.
  • Direct: She said, “You should see a doctor.”
  • Reported: She said that I should see a doctor.
  • Direct: He said, “I used to live here.”
  • Reported: He said that he used to live there.

Farklı Cümle Türlerinin Aktarılması

1. Soruların Aktarılması (Reported Questions)

• Yes/No Soruları: ‘if’ veya ‘whether’ kullanılır ve cümle soru formatından düz cümle formatına çevrilir (yardımcı fiil özneden sonra gelir).
  • Direct: He asked me, “Do you speak English?”
  • Reported: He asked me if/whether I spoke English.
  • Direct: She asked, “Have you finished your homework?”
  • Reported: She asked if/whether I had finished my homework.
• Wh- Soruları: Soru kelimesi (what, where, when, who, why, how) korunur ve cümle yine düz cümle formatına çevrilir.
  • Direct: They asked, “Where are you going?”
  • Reported: They asked where I was going.
  • Direct: He asked, “Why did she leave early?”
  • Reported: He asked why she had left early.

2. Emir ve Ricaların Aktarılması (Reported Commands/Requests)

Emirler genellikle ‘tell’ + nesne + ‘to’-infinitive ile, ricalar ise ‘ask’ + nesne + ‘to’-infinitive ile aktarılır. Olumsuz emirlerde ‘not to’-infinitive kullanılır.

• Direct: The teacher told the students, “Be quiet!“
• Reported: The teacher told the students to be quiet.

• Direct: She asked me, “Please help me.”
• Reported: She asked me to help her.

• Direct: My mother told me, “Don’t touch that.”
• Reported: My mother told me not to touch that.

3. Önerilerin, Tekliflerin Aktarılması (Reported Suggestions/Offers)

Bu yapılar genellikle ‘suggest’, ‘offer’, ‘recommend’, ‘advise’ gibi fiillerle ve ardından gelen ‘gerund’ (-ing hali), ‘that’-clause veya ‘to’-infinitive ile aktarılır.

• Direct: He said, “Let’s go to the cinema.” / “How about going to the cinema?” / “Why don’t we go to the cinema?”
• Reported: He suggested going to the cinema. / He suggested that we (should) go to the cinema.

• Direct: She said, “Would you like me to help you?”
• Reported: She offered to help me.

Zaman ve Yer İfadelerinin Değişimi

Dolaylı anlatımda, konuşmanın yapıldığı zaman ve yerden uzaklaşıldığı için zaman ve yer belirten ifadeler de mantıksal olarak değişir:

• now → then, at that time, immediately
• today → that day
• yesterday → the day before, the previous day
• … days ago → … days before
• last week/month/year → the week/month/year before, the previous week/month/year
• tomorrow → the next day, the following day
• next week/month/year → the following week/month/year
• here → there
• this (adjective) → that
• these (pronoun/adjective) → those

Örnek:

• Direct: He said, “I will meet you here tomorrow.”
• Reported: He said that he would meet me there the next day.

Karmaşık Cümlelerin Aktarılması (Örn: Koşul Cümleleri)

İç içe geçmiş veya birden fazla yan cümle içeren ifadelerin aktarılması dikkat gerektirir. Özellikle koşul cümleleri (if clauses) aktarılırken zaman uyumuna özen gösterilmelidir.

• Type 1 Conditional: Genellikle zaman kaydırmasına uğrar.
  • Direct: She said, “If it rains, I will stay home.”
  • Reported: She said that if it rained, she would stay home.
• Type 2 & 3 Conditionals: Bu yapılardaki fiiller zaten geçmiş formda (Past Simple, Past Perfect, would, could, might) olduğu için genellikle değişmez.
  • Direct: He said, “If I had more time, I would travel more.” (Type 2)
  • Reported: He said that if he had more time, he would travel more.
  • Direct: They said, “If we had known, we would have come earlier.” (Type 3)
  • Reported: They said that if they had known, they would have come earlier.

Daha Fazla Aktarma Fiili (Reporting Verbs) Kullanımı

Sürekli ‘say’, ‘tell’, ‘ask’ kullanmak yerine, cümlenin anlamını ve konuşmacının niyetini daha iyi yansıtan fiiller kullanmak (admit, agree, complain, deny, explain, insist, promise, recommend, regret, suggest, warn vb.) ifadenizi zenginleştirir. Bu fiiller genellikle farklı yapıları takip eder (örn: ‘promise to do’, ‘suggest doing’, ‘warn someone not to do’).

• Direct: “I’m sorry I broke the vase,” he said.
• Reported (daha iyi): He apologized for breaking the vase.

• Direct: “I didn’t take the money,” she said.
• Reported (daha iyi): She denied taking the money.

Sonuç

İleri Seviye Reported Speech, İngilizce’de akıcı ve doğru iletişim kurmanın önemli bir parçasıdır. Zaman kaydırma kurallarının istisnalarını, farklı cümle türlerinin nasıl aktarıldığını, zaman/yer ifadelerindeki değişimleri ve modal fiillerin özel durumlarını anlamak, bu yapıyı etkili bir şekilde kullanmanızı sağlar. Unutmayın ki, İngilizce dilbilgisi kurallarını öğrenmenin en iyi yolu bol pratik yapmaktır. Karmaşık cümleleri dolaylı anlatıma çevirme alıştırmaları yaparak bu konudaki becerilerinizi geliştirebilirsiniz.