İngilizce Tekil ve Çoğul İsimler (Singular & Plural Nouns)

İngilizce öğrenirken temel dilbilgisi konularından biri de isimlerin tekil (singular) ve çoğul (plural) halleridir. İsimler; kişileri, yerleri, nesneleri veya kavramları ifade eden kelimelerdir. İngilizce’de bir ismin tek bir varlığı mı yoksa birden fazla varlığı mı ifade ettiğini belirtmek için tekil ve çoğul formlar kullanılır. Bu konu, cümleleri doğru kurmak ve anlamı net bir şekilde iletmek için hayati öneme sahiptir. Bu kapsamlı kılavuzda, İngilizce’deki tekil ve çoğul isim kurallarını, istisnalarını ve özel durumlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Tekil İsim (Singular Noun) Nedir?

Tekil isim, sadece bir tane olan varlığı ifade eder. Örneğin, ‘book’ (kitap), ‘cat’ (kedi), ‘house’ (ev), ‘student’ (öğrenci) gibi kelimeler tekil isimlerdir. Cümle içinde genellikle ‘a’, ‘an’ veya ‘one’ gibi belirteçlerle kullanılırlar.

Örnekler:

• There is a cat on the roof. (Çatıda bir kedi var.)
• She bought one book yesterday. (Dün bir kitap aldı.)
• An apple a day keeps the doctor away. (Günde bir elma doktoru uzak tutar.)

Çoğul İsim (Plural Noun) Nedir?

Çoğul isim, birden fazla varlığı ifade eder. İngilizce’de isimleri çoğul yapmak için genellikle belirli kurallar uygulanır, ancak bazı düzensiz durumlar da mevcuttur. Şimdi bu kuralları ve istisnaları inceleyelim.

Düzenli Çoğul İsimler (Regular Plurals)

İngilizce’deki çoğu isim, belirli kurallara göre çoğul yapılır. Bunlara düzenli çoğul isimler denir.

1. Genel Kural: Sonuna ‘-s’ Ekleme

Çoğu tekil ismin sonuna sadece ‘-s’ harfi eklenerek çoğul yapılır. Bu en yaygın kuraldır.

• book → books (kitap → kitaplar)
• car → cars (araba → arabalar)
• table → tables (masa → masalar)
• pen → pens (kalem → kalemler)
• dog → dogs (köpek → köpekler)

2. Son Harfleri -s, -ss, -sh, -ch, -x, -z Olan İsimler: Sonuna ‘-es’ Ekleme

Eğer bir isim -s, -ss, -sh, -ch, -x, veya -z harfleriyle bitiyorsa, çoğul yapmak için sonuna ‘-es’ eklenir. Bu kural, telaffuzu kolaylaştırmak içindir.

• bus → buses (otobüs → otobüsler)
• kiss → kisses (öpücük → öpücükler)
• brush → brushes (fırça → fırçalar)
• watch → watches (kol saati → kol saatleri)
• box → boxes (kutu → kutular)
• quiz → quizzes (kısa sınav → kısa sınavlar) (Not: ‘z’ ile biten bazı kelimelerde ‘z’ harfi çift yazılır.)

3. Sonu Sessiz Harf + ‘-y’ ile Biten İsimler: ‘-y’ Düşer, ‘-ies’ Eklenir

Bir isim sessiz bir harf ve ardından ‘-y’ ile bitiyorsa, ‘-y’ harfi düşürülür ve yerine ‘-ies’ eklenir.

• city → cities (şehir → şehirler)
• baby → babies (bebek → bebekler)
• story → stories (hikaye → hikayeler)
• party → parties (parti → partiler)
• country → countries (ülke → ülkeler)

4. Sonu Sesli Harf + ‘-y’ ile Biten İsimler: Sonuna ‘-s’ Eklenir

Eğer isim sesli bir harf (a, e, i, o, u) ve ardından ‘-y’ ile bitiyorsa, sadece ‘-s’ eklenir.

• boy → boys (erkek çocuk → erkek çocuklar)
• key → keys (anahtar → anahtarlar)
• day → days (gün → günler)
• toy → toys (oyuncak → oyuncaklar)
• monkey → monkeys (maymun → maymunlar)

5. Sonu ‘-o’ ile Biten İsimler

Sonu ‘-o’ ile biten isimlerin çoğul yapılması biraz karışık olabilir:

• Genellikle sadece ‘-s’ eklenir: Özellikle sesli harften sonra gelen ‘-o’ veya müzik terimleri için geçerlidir.
• photo → photos (fotoğraf → fotoğraflar)
• piano → pianos (piyano → piyanolar)
• radio → radios (radyo → radyolar)
• zoo → zoos (hayvanat bahçesi → hayvanat bahçeleri)
• Bazı durumlarda ‘-es’ eklenir: Özellikle sessiz harften sonra gelen ‘-o’ ile biten yaygın kelimelerde görülür.
• potato → potatoes (patates → patatesler)
• tomato → tomatoes (domates → domatesler)
• hero → heroes (kahraman → kahramanlar)
• echo → echoes (yankı → yankılar)
• Hem ‘-s’ hem de ‘-es’ alabilenler: Bazı kelimeler her iki şekilde de kullanılabilir, ancak genellikle biri daha yaygındır.
• volcano → volcanos / volcanoes (yanardağ → yanardağlar)
• mango → mangos / mangoes (mango → mangolar)
• mosquito → mosquitos / mosquitoes (sivrisinek → sivrisinekler)

Not: Emin olmadığınız durumlarda sözlüğe başvurmak en doğrusudur.

6. Sonu ‘-f’ veya ‘-fe’ ile Biten İsimler: ‘-f’ veya ‘-fe’ Düşer, ‘-ves’ Eklenir

Birçok isim ‘-f’ veya ‘-fe’ ile bitiyorsa, çoğul yapmak için ‘-f’ veya ‘-fe’ kaldırılır ve yerine ‘-ves’ eklenir.

• leaf → leaves (yaprak → yapraklar)
• wolf → wolves (kurt → kurtlar)
• wife → wives (eş (kadın) → eşler)
• life → lives (hayat → hayatlar)
• knife → knives (bıçak → bıçaklar)
• shelf → shelves (raf → raflar)

İstisnalar: Ancak bu kuralın da istisnaları vardır. Bazı ‘-f’ veya ‘-fe’ ile biten kelimeler sadece ‘-s’ alır:

• roof → roofs (çatı → çatılar)
• belief → beliefs (inanç → inançlar)
• chef → chefs (şef → şefler)
• chief → chiefs (şef, lider → şefler, liderler)
• safe → safes (kasa → kasalar)

Bazı kelimeler ise her iki formu da kabul edebilir: scarf (scarfs/scarves), dwarf (dwarfs/dwarves).

7. Bileşik İsimler (Compound Nouns)

Bileşik isimler genellikle ana kelimeye çoğul eki getirilerek çoğul yapılır.

• mother-in-law → mothers-in-law (kayınvalide → kayınvalideler)
• passer-by → passers-by (yoldan geçen → yoldan geçenler)
• editor-in-chief → editors-in-chief (baş editör → baş editörler)

Eğer bileşik isim tek bir kelime gibi yazılıyorsa (boşluksuz veya tire olmadan), genellikle sonuna çoğul eki gelir:

• toothbrush → toothbrushes (diş fırçası → diş fırçaları)
• bedroom → bedrooms (yatak odası → yatak odaları)

Düzensiz Çoğul İsimler (Irregular Plurals)

Bazı isimler yukarıdaki kurallara uymaz ve tamamen farklı şekillerde çoğul yapılırlar. Bunlar ezberlenmesi gereken düzensiz çoğul isimlerdir.

1. Sesli Harf Değişimi ile Çoğul Olanlar

Bazı isimlerin çoğul hali, kelimenin içindeki sesli harflerin değişmesiyle oluşur.

• man → men (adam → adamlar)
• woman → women (kadın → kadınlar) (Telaffuz değişir: /wʊmən/ → /wɪmɪn/)
• foot → feet (ayak → ayaklar)
• tooth → teeth (diş → dişler)
• goose → geese (kaz → kazlar)
• mouse → mice (fare → fareler)
• louse → lice (bit → bitler)

2. Sonuna ‘-en’ Eklenerek Çoğul Olanlar

Çok az sayıda isim bu şekilde çoğul yapılır.

• child → children (çocuk → çocuklar)
• ox → oxen (öküz → öküzler)

3. Tekil ve Çoğul Hali Aynı Olan İsimler

Bazı isimlerin tekil ve çoğul halleri tamamen aynıdır. Bunların tekil mi çoğul mu olduğu cümlenin bağlamından anlaşılır.

• sheep → sheep (koyun → koyunlar) (One sheep, two sheep)
• deer → deer (geyik → geyikler) (A deer, many deer)
• fish → fish (balık → balıklar) (Not: Farklı tür balıklardan bahsediliyorsa ‘fishes’ kullanılabilir.)
• series → series (dizi → diziler) (One series, two series)
• species → species (tür → türler) (A species, several species)
• aircraft → aircraft (hava taşıtı → hava taşıtları) (An aircraft, many aircraft)
• moose → moose (mus → muslar)
• shrimp → shrimp (karides → karidesler) (‘Shrimps’ de kullanılır)

4. Latince ve Yunanca Kökenli İsimler

Bilimsel ve akademik dilde sıkça karşılaşılan Latince veya Yunanca kökenli bazı isimlerin kendilerine özgü çoğul yapma kuralları vardır. Ancak günümüz İngilizcesinde bunların yerine düzenli ‘-s’ veya ‘-es’ ekinin kullanıldığı da görülmektedir.

• cactus → cacti / cactuses (kaktüs → kaktüsler)
• fungus → fungi / funguses (mantar → mantarlar)
• nucleus → nuclei (çekirdek → çekirdekler)
• syllabus → syllabi / syllabuses (müfredat → müfredatlar)
• analysis → analyses (analiz → analizler)
• crisis → crises (kriz → krizler)
• phenomenon → phenomena (olgu → olgular)
• criterion → criteria (kriter → kriterler)
• datum → data (veri → veriler) (Not: ‘Data’ günümüzde genellikle hem tekil hem de çoğul anlamda kullanılır.)

Sayılamayan İsimler (Uncountable Nouns)

Sayılamayan isimler (mass nouns), genellikle tek tek sayılamayan maddeleri, kavramları veya soyut düşünceleri ifade ederler. Bu nedenle çoğul formları yoktur ve genellikle tekil fiillerle kullanılırlar.

Örnekler: water (su), information (bilgi), advice (tavsiye), furniture (mobilya), luggage/baggage (bagaj), money (para), sugar (şeker), rice (pirinç), music (müzik), knowledge (bilgi), traffic (trafik).

Bu isimleri sayılabilir hale getirmek için ‘a piece of’, ‘a bottle of’, ‘a bit of’, ‘two kilos of’ gibi miktar belirten ifadeler kullanılır:

• a piece of information (bir bilgi)
• two glasses of water (iki bardak su)
• a lot of furniture (çok mobilya)
• some advice (biraz tavsiye)

Her Zaman Çoğul Olan İsimler (Plural-Only Nouns)

Bazı isimler sadece çoğul formda bulunur ve çoğul fiillerle kullanılırlar. Bunlar genellikle iki parçadan oluşan nesneleri veya grupları ifade eder.

Örnekler:

• trousers / pants (pantolon)
• jeans (kot pantolon)
• shorts (şort)
• glasses / spectacles (gözlük)
• scissors (makas)
• clothes (giysiler)
• police (polis) (Her zaman çoğul fiil alır: The police are coming.)
• congratulations (tebrikler)
• thanks (teşekkürler)
• goods (mallar)
• surroundings (çevre, civar)

Bu tür nesnelerden tek bir tanesini belirtmek için ‘a pair of’ ifadesi kullanılır:

• a pair of scissors (bir makas)
• a pair of trousers (bir pantolon)

Topluluk İsimleri (Collective Nouns)

Topluluk isimleri, bir grup insanı, hayvanı veya nesneyi tek bir birim olarak ifade eden isimlerdir (örneğin, ‘team’ (takım), ‘family’ (aile), ‘government’ (hükümet), ‘committee’ (komite), ‘audience’ (izleyici kitlesi)).

Bu isimler, grubun bir bütün olarak mı yoksa bireyler olarak mı düşünüldüğüne bağlı olarak tekil veya çoğul fiil alabilirler. Amerikan İngilizcesinde genellikle tekil fiil tercih edilirken, İngiliz İngilizcesinde grubun üyeleri ayrı ayrı kastediliyorsa çoğul fiil kullanılabilir.

• The team is playing well. (Takım iyi oynuyor – Bütün olarak takım)
• The team are arguing among themselves. (Takım kendi arasında tartışıyor – Takım üyeleri kastediliyor, daha çok İngiliz İngilizcesi)
• My family is large. (Ailem geniştir.)
• My family are all doctors. (Ailemdekilerin hepsi doktordur.)

Sonuç

İngilizce’de tekil ve çoğul isimler konusu, dilin temel taşlarından biridir. İsimleri doğru bir şekilde çoğul yapmak, hem yazılı hem de sözlü iletişimde doğruluğu ve açıklığı sağlar. Genel kuralların yanı sıra düzensiz fiilleri ve özel durumları öğrenmek, İngilizce yeterliliğinizi önemli ölçüde artıracaktır. Bol bol pratik yaparak ve örnekleri inceleyerek bu konudaki hâkimiyetinizi pekiştirebilirsiniz. Unutmayın, kuralları bilmek kadar, bu kuralların istisnalarını ve yaygın kullanımlarını öğrenmek de önemlidir.