İleri Seviye Reported Speech: Dolaylı Anlatımın İncelikleri

İngilizce iletişimde ustalaşmanın önemli adımlarından biri, başkalarının söylediklerini doğru bir şekilde aktarabilmektir. Temel düzeyde “He said that…” gibi yapılarla tanışmış olabilirsiniz, ancak İngilizce’de Reported Speech (Dolaylı Anlatım), özellikle ileri seviyede, kendine özgü kuralları ve incelikleri olan karmaşık bir konudur. Bu makalede, Reported Speech’in ileri seviye yapılarını, zaman (tense) ve modal fiil değişikliklerindeki nüansları ve farklı cümle türlerinin nasıl aktarıldığını detaylı bir şekilde ele alacağız.

Reported Speech Nedir? Temel Hatırlatma

Reported Speech, bir kişinin söylediği sözleri kendi cümlelerimizle başka birine aktarma yöntemidir. İki temel türü vardır:

• Direct Speech (Doğrudan Anlatım): Kişinin sözleri tırnak işaretleri (” “) içinde, hiçbir değişiklik yapılmadan aktarılır. Örn: She said, “I am studying English.”
• Indirect Speech (Dolaylı Anlatım / Reported Speech): Kişinin sözleri, genellikle “that” bağlacı kullanılarak ve zaman, zamir, yer/zaman zarflarında gerekli değişiklikler yapılarak aktarılır. Örn: She said that she was studying English.

Temel kural, aktarma fiili (reporting verb – örn: said, told, asked) geçmiş zamanda ise, aktarılan cümlenin zamanının bir derece geçmişe kaydırılmasıdır (tense backshift). Ancak ileri seviyede bu kuralın istisnaları ve daha karmaşık uygulamaları devreye girer.

İleri Seviye Zaman Değişiklikleri (Tense Backshift) ve İstisnaları

Temel kural genellikle işlese de, bazı durumlarda zaman kaydırması yapılmaz veya farklı uygulanır:

1. Değişmeyen Durumlar ve Genel Gerçekler: Eğer aktarılan ifade hala geçerli bir durumu, genel bir doğruyu veya bilimsel bir gerçeği ifade ediyorsa, zaman kaydırması yapılmayabilir. Bu, ifadenin doğruluğunu vurgular.
   • Direct: He said, “The Earth revolves around the Sun.”
   • Indirect: He said that the Earth revolves (veya revolved) around the Sun. (Her ikisi de kabul edilebilir, ancak ‘revolves’ daha yaygındır.)
   • Direct: She said, “I live in London.” (Eğer hala Londra’da yaşıyorsa)
   • Indirect: She said that she lives in London. (Kaydırma yapmadan aktarmak, durumun hala geçerli olduğunu gösterir.)
2. Past Perfect Tense: Doğrudan anlatımdaki cümle zaten Past Perfect Tense ($Past Perfect$) ise, dolaylı anlatımda daha fazla geriye gidemeyeceği için zaman değişikliği olmaz.
   • Direct: He said, “I had already finished my homework when she called.”
   • Indirect: He said that he had already finished his homework when she called.
3. Koşul Cümleleri (Conditionals): Koşul cümlelerinin aktarımı türlerine göre farklılık gösterir:
   • Type 0 (Genel Gerçekler): Genellikle zaman değişmez.
     Direct: The teacher said, “If you heat water to 100 degrees, it boils.”
     Indirect: The teacher said that if you heat water to 100 degrees, it boils.
   • Type 1 (Geleceğe Yönelik Olasılık): Genellikle Type 2’ye dönüşür (will -> would, present -> past).
     Direct: He said, “If I have time, I will call you.”
     Indirect: He said that if he had time, he would call me.
   • Type 2 (Hayali Durumlar – Present/Future): Genellikle zaman değişmez, çünkü zaten ‘past’ formundadır.
     
     Direct: She said, “If I were rich, I would travel the world.”
     
     Indirect: She said that if she were rich, she would travel the world.
   • Type 3 (Geçmişteki Hayali Durumlar): Zaman değişmez, çünkü zaten Past Perfect yapısındadır.
     
     Direct: They said, “If we had known, we would have come earlier.”
     
     Indirect: They said that if they had known, they would have come earlier.
4. Hemen Aktarılan Sözler: Eğer konuşma anında veya çok kısa bir süre sonra aktarım yapılıyorsa ve durum hala geçerliyse, zaman kaydırması yapılmayabilir.
   • Direct (Telefonda): Tom said, “I’m waiting outside.”
   • Indirect (Hemen başkasına): Tom just said that he is waiting outside.

Modal Fiillerin Dolaylı Anlatımda Değişimi

Modal fiiller de dolaylı anlatımda genellikle değişikliğe uğrar, ancak burada da dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. İngilizce modal fiiller konusunda daha fazla bilgi edinmek faydalı olabilir.

• will $
  ightarrow$ would
  • Direct: He said, “I will help you.”
  • Indirect: He said that he would help me.
• can $
  ightarrow$ could
  • Direct: She said, “I can speak French.”
  • Indirect: She said that she could speak French.
• may $
  ightarrow$ might (olasılık anlamında)
  • Direct: He said, “It may rain tomorrow.”
  • Indirect: He said that it might rain the next day.
• may $
  ightarrow$ could (izin anlamında)
  • Direct: The teacher said, “You may leave early.”
  • Indirect: The teacher said that we could leave early.
• must $
  ightarrow$ had to (zorunluluk anlamında)
  • Direct: She said, “You must finish the report by Friday.”
  • Indirect: She said that I had to finish the report by Friday.
• must $
  ightarrow$ must / had to (güçlü tavsiye veya kural)
  • Direct: He said, “You must see this film.”
  • Indirect: He said that I must / had to see that film.
• must $
  ightarrow$ must (çıkarım anlamında – genellikle değişmez)
  • Direct: She looked tired. He said, “She must be ill.”
  • Indirect: He said that she must be ill.
• shall $
  ightarrow$ should (öneri anlamında)
  • Direct: I said, “Shall we start the meeting?”
  • Indirect: I asked if we should start the meeting. / I suggested starting the meeting.
• shall $
  ightarrow$ would (gelecek zaman anlamında – nadir kullanım)
  • Direct: He said, “I shall be there.”
  • Indirect: He said that he would be there.

Dikkat: Could, would, should, might, ought to, used to gibi modal fiiller dolaylı anlatımda genellikle değişmez.

• Direct: She said, “You should rest.”
• Indirect: She said that I should rest.
• Direct: He said, “I might come later.”
• Indirect: He said that he might come later.

Farklı Cümle Türlerinin Aktarılması

Reported Speech sadece düz cümleleri değil, soruları, emirleri ve istekleri de aktarmak için kullanılır.

1. Soruların Aktarılması (Reported Questions)

• Yes/No Soruları: ‘if’ veya ‘whether’ bağlaçları kullanılır. Soru yapısı düz cümleye dönüşür (yardımcı fiil özneden sonra gelir) ve zaman kaydırması uygulanır.
  • Direct: He asked me, “Do you like coffee?”
  • Indirect: He asked me if/whether I liked coffee.
  • Direct: She asked, “Are you coming to the party?”
  • Indirect: She asked if/whether I was coming to the party.
• Wh- Soruları: Soru kelimesi (what, where, when, who, why, how) bağlaç olarak kullanılır. Yine soru yapısı düz cümleye çevrilir ve zaman kaydırması yapılır.
  • Direct: He asked, “Where does she live?”
  • Indirect: He asked where she lived.
  • Direct: They asked me, “What time will you arrive?”
  • Indirect: They asked me what time I would arrive.

2. Emir, İstek ve Tavsiyelerin Aktarılması (Reported Commands, Requests, Advice)

Bu tür ifadeler genellikle ‘reporting verb + object + (not) to + infinitive’ yapısıyla aktarılır. Kullanılan aktarma fiili (told, asked, ordered, advised, warned, requested, begged…) cümlenin tonunu belirler.

• Direct: The teacher told us, “Be quiet!”
• Indirect (Emir): The teacher told us to be quiet.
• Direct: She asked me, “Please help me.”
• Indirect (İstek): She asked me to help her.
• Direct: The doctor advised him, “Don’t smoke.”
• Indirect (Tavsiye): The doctor advised him not to smoke.
• Direct: He warned them, “Don’t touch the wire.”
• Indirect (Uyarı): He warned them not to touch the wire.

3. Önerilerin Aktarılması (Reported Suggestions)

Öneriler genellikle ‘suggest’ fiili ile aktarılır ve iki yaygın yapısı vardır:

• suggest + gerund (V-ing):
  • Direct: He said, “Let’s go to the cinema.”
  • Indirect: He suggested going to the cinema.
• suggest + that + subject + (should) + bare infinitive (fiilin yalın hali):
  • Direct: She said, “Why don’t you apply for the job?”
  • Indirect: She suggested that I (should) apply for the job. (‘should’ genellikle kullanılır ama atılabilir.)

Aktarma Fiilleri (Reporting Verbs)

‘Say’ ve ‘tell’ en yaygın aktarma fiilleri olsa da, ifadenin tonunu ve niyetini daha iyi yansıtmak için çok çeşitli fiiller kullanılabilir. Bu fiillerin bazıları farklı yapılar gerektirebilir:

• admit, deny + V-ing: He admitted stealing the money. / She denied knowing anything about it.
• accuse + someone + of + V-ing: She accused him of lying.
• apologize + for + V-ing: He apologized for being late.
• promise + to + V: She promised to call me later.
• offer + to + V: He offered to help with the bags.
• refuse + to + V: They refused to cooperate.
• explain + that + clause: He explained that he was delayed by traffic.
• complain + that + clause: She complained that the room was too cold.
• claim + that + clause: The company claimed that its product was safe.

Sonuç

İleri seviye Reported Speech, İngilizce’nin daha incelikli ve karmaşık yönlerinden biridir. Zaman kaydırması kurallarının istisnalarını, modal fiillerdeki değişimleri ve farklı cümle türlerinin nasıl aktarıldığını bilmek, hem anlama hem de ifade becerilerinizi önemli ölçüde geliştirecektir. Unutmayın ki, bu yapıları doğru kullanmanın anahtarı bol pratik yapmak ve farklı aktarma fiillerinin kullanımlarını öğrenmektir. Bu kuralları özümsedikçe, İngilizce iletişiminiz daha akıcı ve doğal hale gelecektir. İngilizce gramer konuları üzerine çalışmaya devam etmek, Reported Speech gibi konuları daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır.